جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات از طریق ابزارها و روش‌های مختلفی قابل انجام است که در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم.
خبر ساقط شدن یک بالون جاسوسی منتصب به چین بر فراز ایالات‌متحده، علاقه به نحوه جاسوسی دولت‌ها و ملت‌ها از یکدیگر را برانگیخته است.
البته اینکه این بالون بر فراز مناطق نظامی ایالات‌متحده شناور بوده و قصد جاسوسی داشته تأیید نشده است. چین اعلام کرده است که این یک کشتی هوایی غیرنظامی بوده که برای تحقیقات آب و هوایی مستقر شده و در خارج‌ازمسیر باد منفجر شده است. بااین‌وجود، اتهام تهدید بالقوه جاسوسی ایالات‌متحده را در آغوش گرفته است.
و این موضوعی منطقی است. نمی‌توان در مورد اهمیت هوشمندی‌های مختلف اغراق کرد. کشورها بر اساس آن تصمیمات مهم سیاسی، اقتصادی و نظامی می‌گیرند.
درحالی‌که مردم ممکن است در مورد ایده استفاده از یک بالون برای شناور شدن غیرفعال بالای یک کشور برای جاسوسی از آن بخندند، واقعیت این است که وقتی صحبت از برتری بر دشمنان شما می‌شود، همه‌چیز پیشروی خواهد کرد؛ بنابراین، چه راه‌هایی وجود دارد که ملت‌ها امروز اطلاعات را جمع‌آوری می‌کنند؟
یکی از راهبرد‌های اصلی جمع‌آوری اطلاعات، جاسوسی از طریق سیگنال‌ها است. این موضوع شامل استفاده از انواع فناوری‌های زمینی و فضایی برای هدف‌گیری سیگنال‌ها و ارتباطاتی است که از دستگاه یا دستگاه‌های هدف می‌آیند.
نتایجی که «محصول» نامیده می‌شود، اغلب اطلاعات بسیار حساسی را نشان می‌دهد که توضیح می‌دهد که چرا اطلاعات سیگنال‌ها نیز بحث‌برانگیزترین شکل جاسوسی است.
کشورهایی که این قابلیت را به سمت درون خود می‌برند، با انتقاد فزاینده‌ای از سوی کسانی که در شبکه گیر افتاده‌اند و از سوی شهروندانی که به حفظ حریم خصوصی اهمیت می‌دهند، مواجه خواهند شد. در سال 2013، ادوارد اسنودن استفاده آژانس امنیت ملی ایالات‌متحده از اطلاعات سیگنال‌ها را برای جمع‌آوری داده‌های انبوه از مردم فاش کرد. دولت ایالات‌متحده از آن زمان برای متقاعد کردن شهروندان تلاش کرده عنوان کند که اقدامات آژانس امنیت ملی این کشور عمدتاً بر پایه جمع‌آوری‌های خارجی متمرکز بوده است.
کاخ سفید نیز اخیراً فرمان اجرایی در این زمینه منتشر کرده است.
جاسوسی ژئوفضایی به فعالیت‌های انسانی در سطح و زیرزمین، ازجمله آبراه‌ها، مربوط می‌شود. به‌طورکلی این جاسوسی بر ساخت‌وسازهای نظامی و غیرنظامی، تحرکات انسانی (مانند جابجایی پناهندگان و مهاجران) و استفاده از منابع طبیعی متمرکز است.
اطلاعات ژئوفضایی از اطلاعات به‌دست‌آمده از طریق ماهواره‌ها، هواپیماهای بدون سرنشین، هواپیماهای ارتفاع بالا و بله حتی بالن‌ها بهره‌برداری می‌کند!
بالن‌های جاسوسی می‌توانند نه‌تنها تصاویر و سیگنال‌ها، بلکه تجزیه‌وتحلیل‌های شیمیایی هوا را نیز جمع‌آوری کنند. آن‌ها متداول نیستند، زیرا این رویکرد فاقد قابلیت انکار قابل‌قبول است و همان‌طور که دیدیم، بالون‌ها به‌راحتی مشاهده و ساقط خواهند شد. از سوی دیگر، احتمال ردیابی آن‌ها در فضای رادار کم بوده، ارزان هستند و می‌توانند بی‌ضرر به نظر برسند.
ازجمله جاسوسی‌های با ارتباط تنگاتنگ با جاسوسی ژئوفضایی، می‌توان جاسوسی تصویری را نام برد که اغلب با استفاده از ماهواره‌ها، پهپادها و هواپیماها انجام می‌شود.
نتیجه این روش اطلاعاتی است که از مجموعه بالای تصاویر فعالیت‌های غیرنظامی و نظامی به دست می‌آید. اطلاعات تصویری اغلب بر حرکات استراتژیک نیروها و سیستم‌های تسلیحاتی متمرکز است و به‌طور خاص پایگاه‌های نظامی، زرادخانه‌های هسته‌ای و سایر دارایی‌های استراتژیک را هدف قرار می‌دهد.
یکی از شکل‌های بسیار فنی جمع‌آوری اطلاعات که به‌ندرت به آن اشاره می‌شود، جاسوسی از طریق اندازه‌گیری و ردیابی است. این دسته شامل اطلاعاتی است که از ردیابی الکترومغناطیسی منحصربه‌فرد راکت‌ها، سیستم‌های فرماندهی و کنترل، سیستم‌های رادار و تسلیحاتی و سایر تجهیزات نظامی و غیرنظامی به دست می‌آید.
جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از ابزارهای پیشرفته انجام می‌شود که به‌طور خاص برای شناسایی و طبقه‌بندی تابش‌های الکترومغناطیسی طراحی شده‌اند. در میان سایر روش‌ها، این شکل از جمع‌آوری اطلاعات امکان شناسایی از راه دور استقرار سلاح‌ها و اطلاعات دقیق در سکوهای فضایی را فراهم خواهد کرد.
جاسوسی سایبری عموماً با اطلاعات سیگنال‌ها ترکیب می‌شود، اما ازاین‌جهت متمایز است که از تعامل مستقیم انسانی (مانند هکرها) برای نفوذ به سیستم‌های محافظت‌شده و دسترسی به داده‌ها استفاده می‌کند.
جاسوسی سایبری به جمع‌آوری آشکار و پنهان اطلاعات از شبکه‌های دوستانه و متخاصم اشاره دارد. می‌توان آن را از طریق جمع‌آوری سیگنال‌ها، بدافزارها یا از طریق دسترسی غیرمجاز مستقیم هکرها به سیستم به دست آورد. کشورها حتی ممکن است شبکه‌های متحدان خود را نیز هدف قرار دهند.
یکی از نمونه‌های جاسوسی سایبری، سرقت اطلاعات دفتر مدیریت کارکنان ایالات‌متحده در سال 2015 بود. این سرقت برای جمع‌آوری تمام اطلاعات موجود در مورد کارکنان دولت و ارتش ایالات‌متحده که برای مجوز امنیتی غربالگری شده بودند، طراحی شده بود.
جدیدترین رشته مجموعه اطلاعات، جاسوسی منبع باز است. در اواخر دهه 1980، جاسوسی منبع باز از منابع اولیه مختلفی مانند روزنامه‌ها، وبلاگ‌ها، پست‌ها و گزارش‌های رسمی و منابع ثانویه مانند افشای اطلاعات در سایت‌هایی ازجمله ویکی لیکس ( WikiLeaks ) ، اینترسپت (The Intercept) و رسانه‌های اجتماعی به دست می‌آمد.
اگرچه این اطلاعات به‌راحتی در دسترس‌اند، اما تبدیل آن به اطلاعات قابل‌اجرا به ابزارهای خاصی مانند وب اسکراپر و استخراج‌کننده داده و همچنین تحلیلگران آموزش‌دیده‌ای نیاز دارد که می‌توانند ارتباط بین مجموعه داده‌های بزرگ را پیدا کنند.
جاسوسی انسانی قدیمی‌ترین شکل جمع‌آوری اطلاعات و شاید شناخته‌شده‌ترین روش است. جاسوس‌ها به‌طورکلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- افسران اطلاعاتی اعلام‌شده (علنی)
- افرادی که تحت پوشش رسمی کار می‌کنند، مانند جاسوسانی که به‌عنوان دیپلمات، کارکنان نظامی و سفارتی و یا کارکنان پشتیبانی غیرنظامی کار می‌کنند.
- جاسوسان غیررسمی تحت پوشش که اغلب ظاهراً در سمت‌های تجاری، دانشگاهی و تجاری کار می‌کنند.
افسران جاسوسی، شهروندان یک کشور را برای جاسوسی آگاهانه یا ناخواسته و اداره عوامل شهروندان همکار یک کشور میزبان برای حمایت از اهداف استراتژیک کشورشان، استخدام می‌کنند.
به لطف اینترنت و شبکه تاریک یا همان دارک وب، ما اکنون اطلاعات انسانی مبتنی بر سایبری داریم که به جاسوسان اجازه می‌دهد تا دارایی‌ها و منابع را از امنیت کشور خود ارزیابی، استخدام و کار کنند. این موضوع حتی در وب‌سایت‌هایی مانند لینکدین هم ممکن است رخ دهد.
درحالی‌که جمع‌آوری اطلاعات به کمک یک بالن هواشناسی سرگردان به نظر می‌رسد اقدامی نسبتاً آشفته باشد، آخرین رویدادها ما را به یاد جنگ دائمی برای اطلاعاتی که کشورها به راه انداخته‌اند، می‌اندازند. تحلیلگران پس از جنگ در اوکراین در حال بررسی مجموعه‌ای از اطلاعات برای مقایسه سیستم‌های تسلیحاتی روسیه، چین و ایران با اوکراین و حامیان ناتو هستند.
ازآنجایی‌که جهان همچنان با چالش‌های جدیدی ازجمله تغییرات آب و هوایی و توسعه سریع فناوری‌های جدید مواجه است، تمرکز اطلاعاتی کشورها احتمالاً برای همگام شدن با آن‌ها باید گسترش یابد.
